Oficjana strona książki "Czułowski kocioł"

Prof. Zygmunt WoĽniczka
Uniwersytet Śląski w Katowicach

"Czułowski kocioł" jest ciekawym przykładem historii jednej małej miejscowości, gdzie ogniskowały się ważne epizody z najnowszych dziejów Górnego Śląska. Autor kreśli ten obraz począwszy od przygotowań do obrony kraju w 1938, po kampanię wrześniową, lata okupacji, gorące dni stycznia 1945 roku oraz lata powojenne. W pracy zawarto interesujące materiały Ľródłowe, archiwalne, relacje oraz literaturę pozwalające odtworzyć interesujące epizody z dziejów Czułowa oraz losy jego mieszkańców.

Najbardziej znamienne były ostatnie dni stycznia 1945 roku, kiedy to w okolicy tej niewielkiej miejscowości rozegrały się walki między atakującymi wojskami sowieckimi a broniącymi się Niemcami. Chodziło o utrzymanie jedynej drogi odwrotu dla ludności cywilnej i wojsk wycofujących się z regionu przemysłowego na południe. W dniach 23-25 stycznia toczyły się zacięte walki o Gliwice, 28 stycznia po ciężkich walkach zajęto Zabrze Bytom i Katowice, gdzie walki były już o wiele słabsze. Do 30 stycznia 17. Armii Niemieckiej udało się utrzymać trasy ewakuacyjne: Katowice-Pszczyna- Bielsko i Katowice- Mikołów-Żory-Wisła, aby umożliwić ewakuację administracji, ludności cywilnej oraz wojska. Sowieci starali się za wszelką cenę przerwać te linie ewakuacyjne, ale im się to nie udało.

Po wyzwoleniu miejscowość ta, jak wiele jej podobnych w całym regionie, dostała się pod władzę Sowietów. To, niestety, często prowadziło do rabunków, a nawet morderstw. Było to częścią większej całości. Żołnierze sowieccy czynili to nie tylko z zemsty za zbrodnie hitlerowskie, ale też byli do tego zachęcani przez swoich dowódców.

Powojenna rzeczywistość to także obozy pracy dla Ślązaków i Niemców, ale też mozolne budowanie nowego życia. Wszystko to miało miejsce i w Czułowie.